ليكنپلان دهاني يك بيماري التهابي است كه بافت دهان را درگير ميكند. ليكنپلان اغلب در بافت داخل گونهها ديده ميشود اما ممكن است لثهها، زبان، لبها و ديگر قسمتهاي دهان را نيز درگير كند. گاهي اوقات، البته به ندرت، ليكنپلان تا ناحيه حلق و مري نيز گسترش پيدا ميكند. شكل و شمايل ليكنپلان اغلب به صورت يك شبكه توري است كه روي بافت داخل گونه پهن شده است يعني داخل گونه،روي بافت صورتي دهان،خطوط سفيدودرهمي مثل يك شبكه توري سفيد ديده ميشود.
اين شكل اصلي ليكنپلان است اماگاهي ممكن است به شكل لكههاي قرمزوبرافروخته ودرمواقع پيشرفتهتربه صورت زخمهاي دهاني هم ديده شود. اغلب مواقع ليكنپلان تنهادردهان ديده ميشود امابه ندرت پيش ميآيدكه لكههايياز ضايعات ليكنپلان (البته به رنگ بنفش) روي بدن هم ديده شود. گاهي اوقات در خانمها ليكنپلان درناحيه واژينال نيزديده ميشودكه اين هانمونههايي ازمواردپيشرفتهتربيماري هستند.
سن و سالي براي ليكنپلانيها ذكر نشده است و اين بيماري ممكن است در هر سني پيدا شود البته ظاهرا بچهها توانستهاند از تيررس اين بيماري در امان بمانند. خانمها بهطور كلي دوبرابر آقايان به ليكنپلان دچار ميشوند. اولين باري كه ليكنپلان به دهان ميآيد، ممكن است بين يك هفته يا يك ماه آنجا مقيم شود.
پس از آن ناپديد ميشود اماليكنپلان يك بيماري عودكننده است و ممكن است هر از گاهي به ميزبانش سري بزند. اين بيماري، يك بيماري عفوني و واگيردار نيست، اما لطفا از ياد نبريد افرادي كه در دهان خود ضايعات و يا زخمهاي عودكننده دارند، بيشتر از ساير افراد در معرض كه نوعي سرطان دهان است، قرار دارند.
همين جمله است كه معلوم ميكند چرا با وجودي كه ليكنپلان معمولا يك بيماري بدون درد و مزاحمت محسوب ميشود، افراد مبتلا به آن بايد مرتب به دندانپزشك سر بزنند و از وضعيت بيماري خود مطلع شوند.
ليكنپلان ممكن است علايم زير را در دهان ايجاد كند:
* نواحي كوچكي از شبكههاي سفيدرنگ كه در ناحيه زبان يا داخل دهان ديده ميشوند.
* لكههاي براق و كوچك در زبان يا داخل گونه
* زخمهاي باز قرمزرنگ در دهان
* سوزش و درد دهاني
* خشكي دهان
* احساس طعم فلزي در دهان
دليل ايجاد ليكنپلان به درستي معلوم نيست اما حدس زده ميشود كه بعضي عوامل در افرادي كه از نظر بدني آمادگي دارند، شرايط را براي ايجاد اين بيماري آماده كنند. اين عوامل عبارتند از:
* داروها: بعضي از داروها، به خصوص آنهايي كه در درمان آرتروز، بيماريهاي قلبي، فشار خون بالا و مالاريا استفاده ميشوند، ممكن است زمينه را براي ايجاد ليكنپلان فراهم كنند.
* آلرژي: اگر شخصي به انواع مواد غذايي و يا افزودنيهاي خوراكي، طعمدهندهها و يا مواد مختلف دندانپزشكي، حساسيت داشته باشد، ممكن است در دهانش ليكنپلان ايجاد شود.
* عفونتها: بيماريهايي همچون هپاتيت C و يا قارچ دهاني (برفك)، زمينه را براي ليكنپلان فراهم ميكند.
* بيماريهاي عمومي: ديابت، فشار خون بالا و زخم معده، زمينه را براي ابتلاي به ليكنپلان دهاني مستعد ميكند.
* عوامل روحي رواني: استرس و اضطراب با ليكنپلان ارتباط مستقيم دارد. مثل تمام بيماريها، مسائل روحي نقش مهمي در ليكنپلان بازي ميكنند.
ليكنپلان به خودي خود و در موارد ساده، يك بيماري بيآزار است اما اگر عودكننده باشد زمينه رابراي بروزسرطان فراهم ميكندوبايدمرتباازسويدندانپزشك كنترل شود. در ضمن اگر اين علايم را در دهان خود تجربه كرديد، حتما به پزشك يا دندانپزشك مراجعه كنيد:
* زخمهايي در دهان كه خوب نميشوند
* برجستگيها و يا لكههايي به رنگ سفيد، قرمز و يا تيره
* احساس درد دائم و يا بيحسي در ناحيهاي از دهان
* خونريزي مكرر در دهان
* هرگونه تغيير در ظاهر و يا حسهاي بافت نرم دهان شما
دندانپزشك در نگاه اول ضايعات ليكنپلان را بررسي ميكند، در نواحي ديگر بدن به دنبال موارد پوستي آن ميگردد و احتمالا با يك متخصص پوست و در مورد خانمها با يك متخصص زنان نيز مشورت ميكند. در مراحل بعدي براي كشف علت ليكنپلان احتمالا به آزمايشهاي خوني و آلرژي مراجعه خواهد كرد. در موارد شديد، از ناحيه مبتلا نمونهبرداري ميشود تا به كمك متخصص پاتولوژي مطمئن شوند كه ضايعه ليكنپلان دچار سرطان نشده است.
نكته مهم درباره مبتلايان به ليكنپلان دائمي (كه گاهي از بين ميرود و دوباره عود ميكند) آن است كه اين ضايعات ممكن است پيشسرطاني باشند و تبديل به سرطان شوند. اين افراد بايد بعد از مراجعه و بررسي اوليه در مطب دندانپزشكي، حتما هر شش ماه تا يكسال يكبار براي كنترل و بررسي ضايعه به دندانپزشك خود مراجعه كنند.
ليكنپلان در موارد ساده كه معمولا بيعلامت هم هست، نيازي به درمان ندارد و تنها كنترل آن لازم است امادرمواردشديدتربه دستوردندانپزشك بايدازكرمها،پمادهاويادهانشويههاي مخصوص كه بعضي ازآنهاحاوي كورتوناست،استفاده شود. گاهي اوقات نيزازكورتون به صورت خوراكي استفاده ميشود.