انواع کاندیدیازیس دهانی کدامند؟
کاندیدیازیس عفونت بسیار معمول قارچی دهان می باشد که بوسیله قارچ کاندیدا ی شبه مخمر ایجاد می گردد.
1)کاندیدیازیس حاد با غشاء کاذب (برفک)
تشخیص برفک غالباً بر پایه ظاهر ضایعه می باشد. پلاکها (لکه ها) با سایش یا خراشیدن معمولاً باعث ایجاد ناحیه قرمزی یا حتی زخم کم عمق می شود.برفک می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در نوزادان تازه متولد شده شایع تراست( میزان 4 درصد ).ضایعات می تواند در هر قسمتی از مخاط دهان ایجاد شوند.. برفک نوزادان بیشتر در 2-8 روز بعد از تولد معمولا در گونه، زبان، کام نرم ویا لب رخ می دهد.برفک در نوزادان، به صورت لکه (Patch)های سفید نرم چسبنده روی مخاط دهان دیده می شود که بدون دردند و یا براحتی برداشته می شوند.در بزرگسالان اغلب بصورت التهاب و نواحی دردناک قرمز دیده می شود؛ همچنین ضایعات مرواریدی سفید شبیه پلاک و گاهی نسبتاً کمرنگ وجود دارند. تمام سطوح مخاط ممکن است درگیر شوند و نواحی قرمزی یا نواحی سفید معمولاً درزیر دنچرهای پارسیل یا کامل پیشرفت می کند.در واقع، مناطقی از مخاط دهان که نظافت خودبخود در آنها کمتراتفاق می افتد بیشتر درگیر می شوند. نکته:در بیماران با ایمنی ضعیف و نقص سیستم ایمنی بیشتر رخ می دهد. نکته: برخی افراد مزه بد و کاهش حس چشایی را به عنوان ضایعه اولیه بیان می کنند.احساس داغی در دهان و گلوبه دنبال ظهور ضایعات سفید با غشاء کاذب ایجاد می شود.( این علائم به خصوص در بیمارانی که آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف دریافت می کنند دلالت بر وجود برفک یا بقیه انواع کاندیدیاز دهانی است).
انواع کاندیدیازیس دهانی کدامند؟
کاندیدیازیس عفونت بسیار معمول قارچی دهان می باشد که بوسیله قارچ کاندیدا ی شبه مخمر ایجاد می گردد.
1)کاندیدیازیس حاد با غشاء کاذب (برفک)
تشخیص برفک غالباً بر پایه ظاهر ضایعه می باشد. پلاکها (لکه ها) با سایش یا خراشیدن معمولاً باعث ایجاد ناحیه قرمزی یا حتی زخم کم عمق می شود.برفک می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در نوزادان تازه متولد شده شایع تراست( میزان 4 درصد ).ضایعات می تواند در هر قسمتی از مخاط دهان ایجاد شوند.. برفک نوزادان بیشتر در 2-8 روز بعد از تولد معمولا در گونه، زبان، کام نرم ویا لب رخ می دهد.برفک در نوزادان، به صورت لکه (Patch)های سفید نرم چسبنده روی مخاط دهان دیده می شود که بدون دردند و یا براحتی برداشته می شوند.در بزرگسالان اغلب بصورت التهاب و نواحی دردناک قرمز دیده می شود؛ همچنین ضایعات مرواریدی سفید شبیه پلاک و گاهی نسبتاً کمرنگ وجود دارند. تمام سطوح مخاط ممکن است درگیر شوند و نواحی قرمزی یا نواحی سفید معمولاً درزیر دنچرهای پارسیل یا کامل پیشرفت می کند.در واقع، مناطقی از مخاط دهان که نظافت خودبخود در آنها کمتراتفاق می افتد بیشتر درگیر می شوند. نکته:در بیماران با ایمنی ضعیف و نقص سیستم ایمنی بیشتر رخ می دهد. نکته: برخی افراد مزه بد و کاهش حس چشایی را به عنوان ضایعه اولیه بیان می کنند.احساس داغی در دهان و گلوبه دنبال ظهور ضایعات سفید با غشاء کاذب ایجاد می شود.( این علائم به خصوص در بیمارانی که آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف دریافت می کنند دلالت بر وجود برفک یا بقیه انواع کاندیدیاز دهانی است).
قارچ دهانی
- استفاده از آنتی بیوتیکها بخصوص وسیع الطیف ، استفاده بیش از حد از دهان شویه ضد باکتری یا ضدخشکی دهان
- التهاب موضعی (دست دندان ودستگاههای ارتودنسی)
- تجویز کورتیکو استروئیدها (استنشاقی و عوامل موضعی بیش از سیستمیک سبب ایجاد کاندیدیازیس میشود)
- بهداشت ضعیف دهان
- بارداری
- نقص ایمنی
- الف) مادرزادی یا مربوط به دوران کودکی
- ب) انواع اکتسابی یامربوط به بزرگسالان (دیابت، لوسمی، لنفوما و ایدز)
- ج) مربوط به کارهای پزشکی (شیمی درمانی سرطان، پیوند مغز استخوان،رادیوتراپی سر و گردن)
- نقص در هضم و جذب
برفک دهان
- کاندیدیازیس آتروفیک حادبه صورت مخاط دردناک همراه دبا لکه ها و خطوط قرمز نمایان می شود که با حضور حداقل ضایعات سفید باغشای مخاطی که در برفک دیده می شود، همراه می گردد. زخم های دهانی ناشی از آنتی بیوتیک، که یک حالت عادی از کاندیدیازیس آتروفیک است، در بیماری که نشانه های سوختگی دهانی، مزه ی بد یا زخم گلو همزمان یاپس از درمان با آنتی بیوتیک های وسیع الطیف دارد، مورد توجه قرار میگیرد.بیماران با کم خونی نقص مزمن آهن هم می توانند به این کاندیدیازیس مبتلا شوند.
- کاندیدیاز آتروفیک مزمن
کاندیدیاز آتروفیک مزمن شامل: زخم دهانی وابسته به دنچر(دست دندان): (Denture Stomatitis / Denture Sore Mouth)زخم دهانی وابسته به دنچر به صورت یک التهاب منتشر در نواحی کامی زیر دنچر آشکار میشود و اغلب (۱۵تا۶۵ درصد موارد ) همراه بازخم پوشه دهانAngular Chelitis)(می باشند.
- نکته:
- اگر ضایعات بیش از یکسال باقی مانده باشند، حتی پس از درمان ضایعة اصلی از بین نمی‌رود.
- زخم دهانی حاصل از دنچر بندرت در زیر دنچر فک پایین یافت می شود.
- لاینرهای نرم به عنوان عامل افزایش استعداد ابتلا به کاندیدیازیس مطرح می باشد.
توصیه:
- – شتسشوی وسایل با یک محلول رقیق شده (۱۰ درصد) وایتکس خانگی، خیساندن آن در اسید بوریک یا کرم نیستاتین قبل از قرار دادن دنچر باعث کاهش میزان کاندیدا(قارچ) می شود.
- – ضد عفونی وسایل بخش مهمی از درمان زخم دهانی حاصل از دنچر می باشد.
2) Angular Cheilitis:(زخم گوشه دهان یا پرلش)
این اصطلاحی است که برای عفونتهایی که شکافهای لب را درگیر می کنند به کار می رود. این ضایعه اکثر مواردهمراه با وجود کاندیدا می باشد. و به درمان ضدقارچی جواب می دهد و همراه آن استوماتیت مربوط به دنچر نیز وجود دارد. نکته:angular cheilitis در بیماران با دندانهای طبیعی غیر معمول است. نکته: فاکتورهای زمینه ساز شامل کاهش طول عمودی صورت در اثر کشیدن دندان های عقبی یا دست دندان نامناسب، نقص تغذیه ای، دیابت، نوترپنی(کاهش نوتروفیل ها که نوعی سلول ایمنی در خون هستند) و ایدز به همراه عفونت با انواعی از باکتری ها هستند. ضایعه گاهی بصورت گسترده تری روی عرض کلی لب اثر می کندو بعضی اوقات به پوست مجاور گسترش می یابند.
۳) Median rhomboid glossitis:
به صورت لکه های (Patch) قرمز رنگ و کمی برجسته در ناحیة مرکزی پشت زبان مشخص می شود.
4) کاندیدیازیس هیپرپلاستیک مزمن
در این نوع قارچ به لایه های عمقی تری نفوذ میکند. در بعضی موارد بصورت لکه های سفید چرمی روی لب وکام و زبان بروز می کند(کاندیدا لکوپلاکیا) .این افراد حتی گاهی ضایعات مشابه اطراف ناخن ها و دیگر محل های پوست دارند.
کاندیدیاز چندکانونی مزمن:
بیشتر در افراد زیر دیده می شود:
افراد دارای دنچرهای نامناسب- ایمنی سرکوب شده- مصرف کنندگان دخانیات نکته: این بیماری ممکن است با نواحی متعدد کاندیدیاز مزمن آتروفیک ظاهر شود. این امر موجب تغییراتی بر روی سطح پشتی زبان، خط میانی کام سخت، نواحی شکافدار و سطوح مخاطی زیر دنچر لق می شود.
درمان کاندیدیازیس دهانی:
- حذف عوامل زمینه ساز
- انواعی از تجویزهای موضعی و سیستمیک هم اکنون بعنوان مکمل آنتی بیوتیکهای پلی ان، ضدقارچ قدیمی مانند نیستاتین و آمفوتریسین B موجود میباشد. مشتقی از ایمیدازول مانند کلوتریمازول برای استفاده موضعی در دسترس است.
- درمان سیستمیک شامل استفاده از هریک از این سه دارو میباشد: کتوکونازول، ایتراکونازول و فلوکونازول
- درموارد مقاوم ممکن است به درمان ثانویه نیاز باشد.
- نیستاتین به فرم کرم نیز میتواند مستقیما روی دنچر یا در کناره های زبان استفاده شود .
- بیمارانی که دارای عوامل زمینه ساز مانند خشکی دهان و نقص ایمنی غیر قابل حذف هستند ممکن است نیازمند درمانهای مداوم برای جلوگیری از عود مجدد باشند.
- مصرف ماست ۲ تا ۳ بار در هفته و رعایت بهداشت دهان نیز مفید است بخصوص اگر عوامل زمینه ساز اساسی قابل حذف باشند.