دندان قروچه (Bruxim) به عادت، ساییدن و فشردن دندان ها روی هم گفته میشود که معمولا در خواب رخ میدهد ساییدن دندان ها و فشار دادن آن ها روی هم به طوری که حتی ممکن است اطرافیان را از خواب بیدار کند. دندان ها سایش پیدا کرده و مسطح و لب پریده می شوند.
دندان قروچه هم در کودکان هم در بالغین مشاهده میشود براکسیسم در کودکان شایع است، اما معمولاَ تا سن 10 سالگی برطرف میشود. در بالغین، این عارضه بین 20 تا 40 سالگی بروز میکند و با افزایش سن میزان بروز آن کاهش میابد. ممکن است دندان قروچه از 3 سالگی شروع شده و تا آخر عمر وجود داشته باشد ، باید دانست دندان قروچه در کودکان و در زمان دندان های شیری نیز ممکن است به وجود آید.
• دندان قروچه در کودکان پدیده شایعی است و نوعی اختلال خواب محسوب میشود. پزشکان به طور کامل علل براکسیسم را نمیدانند .ارتباط مستقیمی بین استرس های روزانه و دندان قروچه کردن وجود ندارد. این اختلال در یکی از مراحل خواب عمیق اتفاق می افتد و نیاز به درمان روانپزشکی ندارد. در بیشتر موارد این اختلال در حول و حوش سنین 3 تا 5 سالگی آغاز میشود و در حدود 5/35 درصد کودکان مبتلا، سابقه خانوادگی آن وجود دارد. البته با اینکه استرس علت دندان قروچه نیست ولی همه اختلالات خواب مثل دندان قروچه ، وحشت شبانه و کابوس ممکن است با استرس های روزانه تشدید شوند در اثر نگرانیها، فشار روحی، بی خوابی، استرس و اضطراب ایجاد می شود. استرس در اثر عصبانیت و یا تغییرات در کارهای روزمره ، یک معلم جدید یا تولد یک خواهر یا یک برادر، حتی تنبیه والدین، یا بحث و جدل کودک با والدین هم ممکن است بوجود آید و فاکتورهای روانی دیگر از جمله بحران و کشمکش، فرو بردن خشم، شخصیت های فعال و تهاجمی ممکن است این اختلال را تشدید کنند همچنین هرگونه اختلالی که در مفصل گیجگاهی – فکی پدیدار شود میتواند با علائمی مانند دندان قروچه و دردهای مبهم ناحیه سر و صورت خود را نشان دهد مشکلات و دردهای مفصل گیجگاهی – فکی در سنین مختلف با تظاهرات متفاوت همراه است، به عنوان مثال در کهنسالی این نارسایی همراه با از دست دادن دندان ها و در سنین جوانی عمدتا در اثر استرس های روحی و روانی اتفاق می افتد که در تمامی موارد این امر منجر به تاثیر روی مراکز عصبی مربوط به سیستم جونده و دندان ها و به دنبال آن عارضه ای به نام دندان قروچه میشود.
• در گذشته بین وجود انگل در بدن کودک و دندان قروچه هم ارتباط مستقیمی قائل میشدند در حالی که بعدها به این نتیجه رسیدند که هیچ ارتباطی بین انگل و دندان قروچه وجود ندارد در عین حال بررسی آن بدون ضرر است.
• برخی دندان پزشکان معتقدند در بعضی از بالغین جفت شدن غیرطبیعی دندان های فک بالا و پایین یا تماس زود رس یک دندان احتمالاَ منجر به این مشکل می شود. در بعضی از موارد، براکسیسم ناشی از بیماری هانتینگتون یا بیماری پارکینسون است و همچنین می تواند عارضه جانبی داروهای روانی مثل ضد افسردگی ها باشد.
• دندان قروچه (براکسیسم) معمولاَ در خواب رخ میدهد ولی سائیدن یا کوبیدن دندان ها در طول روز نیز شایعه است. دندان قروچه مداوم ممکن است باعث خوردگی لثه و استخوان های حمایت کننده از آنها در دهان شود و باعث شکستگی و پریدگی مینای دندان و حساسیت دندان شود همچنین سفتی ماهیچه های جونده فکی، گوش درد (به علت انقباض ماهیچه های فکی ، نه این که مشکل در گوش باشد) ، سردرد سنگین در صبح ، جویدن و تروماتیزه کردن با فشارهای داخل گونه و ایجاد سردردهای عصبی،درد فک و یا درد صورتی مزمن هنگام صبح و اختلالات مفصل فکی (محل این مفصل جلوی گوش بوده و با باز و بسته شدن دهان میتوان آن را لمس کرد)و ایجاد محدودیت در باز کردن دهان میتواند در اثر دندان قروچه بوجود آیند.
• متأسفانه درمان مشخصی برای این عادت وجود ندارد.دارو درمانی ، درمان های روانپزشکی، تغییر وضعیت خوابیدن ، اصلاح نحوه جفت شدن دندان ها و … جهت درمان پیشنهاد شده است تنها راه جلوگیری از آسیب به دندانها و مفصل از طریق کاربرد نایت گارد است. نایت گارد قطعه ای پلاستیکی است که توسط دندانپزشک بر روی قالب فک بالای بیمار ( و برخی موارد فک پائین) ساخته میشود و بیمار باید هرشب موقع خواب آنرا بر روی دندانها بگذارد تا فشارها و تماس های ناصحیح بر دندان ها برداشته شوند و از آسیب جلوگیری کند(در صورت عادتی بودن، دندان قروچه برطرف می شود و ممکن است دندانپزشک آرام بخش نیز تجویز کند که در اکثر موارد بعد از 6 ماه بیمار ترک عادت میکند) در صورتی که عادتی نباشد . نایت گارد هرشب و تا وقتی که شخص دندان دارد باید در دهان گذارده شود.