بوی بد دهان

منتشر شده در میناتیس

روشن ۱۴۰۴/۰۶/۲۵

نفس بد بو بوی بد دهان یا نفس بد بو درجات و علل متفاوتی دارد. برخی افراد خود از بوی بد دهانشان آگاه هستند و حتی اگر شدت این بو اندک باشد فورا متوجه شده و به دنبال راه حل می‌گردند. در حالی که برخی دیگر به هیچ وجه متوجه بوی بد دهان خود (حتی اگر شدید هم باشد) نیستند و تنها ممکن است از اظهار نظر سایرین متوجه این مشکل شوند.

بوی بد دهان می‌تواند موقتی یا مزمن باشد. در شرایط موقتی خوردن برخی غذاهای خاص مثلا سیر یا پیاز باعث این بوی بد می‌شود و با عبور ترکیبات این غذا از بدن بوی بد هم برطرف می‌شود. غذا نخوردن به مدت طولانی نیز می‌تواند باعث بد بو شدن دهان شود. اما ممکن است بوی بد حالت مزمن و کمابیش دائمی داشته باشد که علت آن می‌تواند وجود مشکلاتی مزمن در دستگاه گوارش یا دستگاه تنفسی یا حتی بخشهایی دیگر از بدن باشد. مصرف مداوم سیگار یا الکل نیز می‌تواند بطور مزمن باعث ایجاد نفس بد بو شود. چرا دهان بد بو می‌شود در حدود ۹۰ درصد موارد علت بوی بد دهان بخاطر مشکلات موجود در حفره دهان است. اما در عین حال وجود مشکلاتی در دستگاه تنفسی فوقانی مثل بینی، سینوس‌ها و حلق یا دستگاه تنفسی تحتانی یعنی ریه‌ها یا مشکلات گوارشی هم می‌تواند باعث بوی بد دهان شود. همانطور که اشاره شد رژیم‌های غذایی طولانی و غذانخوردن و یا خوردن برخی غذا‌ها هم می‌تواند عامل ایجاد تنفس بد بو باشد.

بوی بد دهان حداقل از سه جهت مهم است :

با آزاردیگران به صورتی که مانع دربرخوردهای اجتماعی عمل می کندوباعث کاهش کارآیی فرد می شود.
فردی که ازبوی بددهان خودآگاه است ممکن است بگونه ای نسبت به پاکی دهان دچاروسواس شودکه باکارایی وی مداخله کند.
بوی بد دهان نشانه ای از یک وضعیت غیر طبیعی است که نیاز به تشخیص و درمان دارد.

عوامل و آسیب زایی همیشه نمی توان علتی برای بوی بد دهان یافت و معمولا نیز چنین است. این امر به علت تنوع علل آن و اندک بودن بررسیهای انجام شده است . هنگام برخورد با بیمار شاکی از بوی بد دهان باید سه گروه را در نظر داشت : گروه غیر بیماری ، گروه دارای بیماری و گروه با منشا روانی .

الف – علل غیر بیماری

افزایش سن بوی دهان شیرخواران و کودکان شیرین ، بوی دهان در دوره بلوغ غیر ناخوشایند ، بوی دهان بالغین تند و بوی دهان افراد سالخورده سنگین و زننده توصیف شده است. همراه با افزایش سن باکتریهای دهان افزایش می یابد و شاید به همین سبب زنندگی بوی دهان با افزایش سن بیشتر می شود.
نفس صبحگاهی شایدشایعترین علت بوی بد دهان باشد. دهان سرتاسر روز بوسیله بزاق شستشو می شود.PH بزاق حدود ۵/۶ وبطورخفیفی برای باکتریها مانع فعالیت است . به هنگام خواب جریان بزاق کم میشودوبزاق گردآمده به آرامی تغییرمیکند .PHآن به حدود ۷ می رسد و آنزیم ها تخریب می شوند که خود باعث بودار شدن بزاق می گردد. از سوی دیگر ذرات غذا و قسمتهای جدا شده مخاط ، محیطی مناسب برای تغییر باکتریهای دهان است . با تشدید رشد باکتریها و تخریب این مواد نفس ناخوشایند صبحگاهی پدید می آید. پس از برخاستن از خواب با خوردن ، نوشیدن و صحبت کردن جریان بزاق تحریک شده مواد را شسته و نفس صبحگاهی بطور طبیعی برطرف می گردد.
نفس گرسنگی دهان کسانی که به عللی چون رژیم غذایی یا روزه داری یک یا چند وعـــــده غذایی را نخورده اند ، بوی ناخوشایندی می دهد ، برخی معتقدند این امر به علت بازدم ریوی محصولات فرار متابولیسم چربیها و پروتئینهای بدن است . کاهش جریان بزاق و خشکی دهان نیز قطعا نقش مهمی دارد.
نفس قاعدگی در برخی منابع به بوی بد دهان در زنان قاعده اشاره شده است . احتمالا روز قبل از شروع قاعدگی شروع می شود و گفته شده در زنان با قاعدگی دردناک بیشتر رخ می دهد.
غذا سیر دارشناخته شده ترین غذا در این ارتباط است . دیده شده که دادن سیر از راه فیستولهای دستگاه گوارش و حتی مالیدن آن به پاهای فرد می تواند منجر به بوی سیر در دهان وی شود . پیاز ، ماهی ، غذاهای ادویه دار ، رژیم های پرچربی ، نوشابه های الکلی و رنگهای غذایی از سایر مواردی هستند که باعث بوی مخصوص به خــــــــود می شوند.
داروها یکسری داروها وبرخی ویتامینهامثل ویتامینB6 از داروهایی هستند که می توانند باعث بوی بد دهان شوند. این امر احتمالا به علت دفع قسمتی از دارو از طریق ریه است . استفاده نادرست از تتراسیکلین باعث زبان سیاه مودار و بوی بد دهان شده که با قطع دارو ، هر دو برطرف گشته است.
نفس سیگاری

استفاده ازسیگارباعث بوی نامطبوعی دردهان میشودکه تامدت زیادباقی میماند.
ب-علل بیماری
بوی بد دهان می تواند ناشی از بیماریهای موضعی در حفره های دهان ، حلق ، بینی یا سینوسها ، بیماریهای ریوی یا مشکلات سیستمیک مثل کتواسیدوزدیابتی ، اورمی یا نارسایی کبدی باشد.

دهان ودندان شایعترین علت حالت بیماری بوی بد دهان مشکلات دهان ، زبان و دندانهاست. باکتریهای طبیعی دهان قادر به تولید ترکیبات فرار سولفورهستندکه بوی بدایجادمیکنند. این گازها ناشی از فعالیت باکتری های دهان روی مواد باقیمانده غــــذا ، بقایای سلولی مخاط جدا شده یا ترشحات داخل دهانی و تجزیه اسیدهای آمینه ای چون متیونین ، سیستئین و سیستین هستند. بنابراین باقیماندن ذرات غذا یا هر وضعیت دیگری که باعث تسریع رشد باکتریهای دهان شود ، می تواند به بوی بد دهان بینجامد. بهداشت ضعیف دهان باعث باقیماندن ذرات غذا در دهان می شود. عدم رعایت بهداشت دهان بخصوص در عقب مانده های ذهنی ، معلولین و بیماران شدیدا ناخوش عامل مهمی در ایجاد بوی بد دهان است. در بیماریهای وابسته به بافت نگاهدارنده دندان و لثه ، در اثر خونریزیهای خفیف و مکرر و وجود بافت مرده و تجمع میکروبی محیط رشد مناسبی برای ایجاد بویی متعفن می شود. بوی بدی که در این دو مورد ایجاد می شود ، جزو ناخوشایند ترین موارد است . دندانهای مصنوعی که بخوبی جفت نشده باشند ، به علت تجمع ذرات غذا سبب بوی بد دهان می شوند. وسایل ارتودنسی نیز با همین مکانیسم عمل می کنند. پلاکهای دندانی توده های چسبنده ای هستندکه روی ریشه وتاج دندانهاتجمع مییابندوبخصوص اگرهمراه بابیماری های لثه باشندمیتوانندباعث بوی بد دهان شوند. پری کرونیت ( التهاب تاج دندان ) و پوسیدگی دندانها در معرض اثر پاک کننده بزاق و عمل جویدن هستند ودرحقیقت پوسیدگی دندانهانقش کمی دربوی بددهان داردمگرآنکه بایک پالپ مرده همراه باشند. طولانی شدن پرزهای زبان نیزمیتواندموجب تسهیل رشدباکتریهای موضعی دهان شود . اینحالت ممکن است دراثراستفاده از آنتی بیوتیکها ، مصرف الکل ، دهیدراسیون یا بیماریهای سیستمیک یا بدون علتی خاص رخ دهد. در خشکی دهان کاهش جریان بزاق مکانیسمهای پاک کننده طبیعی دهان را مختل می کند و منجر به بوی بد دهان می شود. خشکی دهان در اثر نشانگان سیکا ، پرتودهی به سر و گردن، تب ، کاهش مصرف آب ، تنفس با دهان ، برخی بیماریهای پاروتید مثل اوریون یا آبسه پاروتید یا مصرف داروهایی چون ادرارآورها ، آنتی کولینرژیکها ، آنتی هیستامین ها ، ضد افسردگی سه حلقه ای ، داروهای ضد پرفشاری خون می تواند دیده شود. کمبود ویتامین هایی مانند A یا B12 و کمبود موادی چون آهن یا روی ممکن است باعث خشکی مخاط دهان شوند. عفونتهایی مثل سرخک ، دیفتری یا برفک که زبان یا غشاهای مخاطی را درگیر کند ، به علت تخریب بافتی و تغییر جریان بزاق بوی بد دهان ایجاد می کنند. خونریزی دهان بخصوص در افراد ناتوان که نمی توانند دهان خود را تمیز کنند ، یک محیط مناسب جهت تولید گازهای بد بو توسط باکتریها فراهم می کند . در ضایعات توموری اولیه بدخیم و خوش خیم دهان شامل تومورهای زبان ، لثه ، گونه ها یا کام ، بوی بد به سبب تجمع مواد مرده ، نشت خون و گیر افتادن ذرات غذا ایجـــــــاد می شود.
بینی آبریزش معمولی از بینی بوی ناخوشایندی ندارد. حتی ترشحات چرکی و غلیظ ناشی از عفونتهای مجاری فوقانی تنفسی به ندرت بودار است . سوراخ شدن تیغه وسط بینی ناشی از مصرف کوکائین ، دست کاری طولانی مدت بینی یا بصورت عارضه ای از جراحی معمولا با بوی بد همراه نیست. ضایعات تخریبی که پاسخ التهابی و بافت مرده ایجاد کنند ، می توانند باعث بوی بد شوند ، جسم خارجی فراموش شده در بینی بخصوص در کودکان و افراد عقب مانده ذهنی می تواند به بوی بد دهان بینجامد.
سینوسها بیماران باسینوزیت مزمن ممکن است بوی بد دهان داشته باشد در چنین حالاتی وجود عفونت یا باکتریهای بی هوازی مطرح است . سینوزیت حاد بطورشایع با بی هوازی ها ایجاد نمی شود و در صورت وجود بوی بد دهان باید به اینکه منشا بیماری حاد آبسه دندان باشد ، اندیشید.
لوزه هاوحلق –التهاب لوزه یک علت شایع بوی بد دهان مزمن است . عفونت مکرر لوزه ها و لوزه سوم منجر به التهاب لوزه می شود.منافذ عمقی که بوجود می آید ، غذا ، بزاق و مواد مرده را جمع می کند . اگر مکانیسمهای طبیعی منافذ را پاک نکند ، تجمع این مواد به التهاب لوزه می انجامد . گزارشی مبنی بر بوی بد دهان مزمن در اثر ماندن گاز جراحی در حلق ، پس از عمل این ناحیه وجود دارد. وجود جسم خارجی در حلق بخصوص در افراد عقب مانده ذهنی می تواند سبب بوی بد دهان شود.
دستگاه گوارش در افراد بالغ مبتلا به انسداد راه خروجی معده ممکن است بوی بد دهان دیده شود که با درمان آنتی بیوتیک فقط بطور موقت بهبود می یابد . گزارشات دیگری مبنی بر وجود بوی بد دهان همراه با اختلالات دستگاه گوارش وجود دارد .
ریه بوی بد دهان درآبسه های بی هوازی ریوی،پنومونی نکروزان و آمپیم مکررا گزارش شده است . بوی بد دهان در ۴۰-۵۰ درصد بیماران مبتلا به عفونت بی هوازی ریوی وجود دارد. در مواردی که پنومونی ناشی از باکتریهای هوازی ، مایکوپلاسما یا ویروسها باشد ، اگرچه ممکن است خلط زیادی تولید شود ولی معمولا با بوی بد همراه نیست .
بیماریهای سیستمیک اگرچه حس بویایی ناتوان ترین حس انسان است و استفاده از آن در بالین بیمار کمتر تمرین می شود ، ولی برخی بوها به اندازه کافی ویژه هستند تا به عنوان یافته ای کمک تشخیصی مورد استفاده قرار گیرند . بوی شیرینی و میوه مانند درکتواسیدوز دیابتی یک مثال کلاسیک است . چنین بویی به علت افزایش غلظت مواد کتونی در خون و دفع آنها از ریه به وجود می آید . در اورمی بویی آمونیاکی ، ادرار گونه یا ماهی مانند حس می شود . بوی بیماران مبتلابه نارسایی کبدی یابطورمختلفی مانندماهی ، مانند موش ، مانند متالیک یا شبیه خون در حال تخریب توصیف شده است .

ج- بیماریهای روانی
هنگامی که بیماری از بوی بد دهان شکایت دارد و در معاینه بویی حس نشود ، نباید فورا آن را به حساب مسایل روانی گذاشت ، زیرا بوی بد دهان ممکن است منقطع باشد . بهر حال اگر معاینه مکرر بوی بدی نشان ندهد و علت ارگانیکی یافت نشود، باید به بیماریهای روانی اندیشید. بوهایی که علتی ارگانیک دارند ، معمولا با گذشت زمان توسط بیمار کمتر حس می شوند ولی در اینها بیمار پیوسته از بوی بد شاکی است . این بیماریها را می توان به دو گروه تقسیم کرد : در گروه اول توهم بویایی از نظر بیمار منشا خارجی دارد . یک علت مهم آن اسکیزوفرنی است . در گروه دوم توهم بویایی منشا داخلی دارد و می تواند به علت DH یا MH باشد . چنین بیمارانی معمولا از اینکه اطرافیان بوی ناخوشایند فرضی را بسادگی تشخیص می دهند ، رنج می برند. ممکن است حرکات ساده دیگران را به نادرست واکنشی نسبت به بوی بد فرضی تلقی کنند . توهم بوی بد می تواند به رفتاریهای وسواسی مثل شستن مکرر دهان یا کناره گیری اجتماعی بینجامد. در DH بیمار نمی تواند بپذیرد که علت ارگانیکی وجود ندارد و مکررا از پزشکی به پزشک دیگر مراجعه می کند، ولی در MH بیمارمی پذیردکه ممکن است مشکل ویاساس حقیقی نداشته باشدوحتی ممکن است موقتاقانع شودکه مشکلی وجودندارد. صرع لوب گیجگاهی: توهم بویایی به ندرت علامتی از صرع لوب گیجگاهی است . توهم کوتاه مدت بوده ، کمتر با بوی بد دهان واقعی اشتباه می شود.

منابع خارجی بوی بد دهان:

انواع عفونت ها یا ضایعات مجاری تنفسی مثل برونشیت (التهاب برونش ها) ،پنومونی (عفونت بافت پارانشیم ریه )،برونشکتازی (گشاد شدن برونش ها ) ،التهاب حفره بینی ، التهاب سینوس (سینوزیت)،التهاب مخاط بینی و التهاب ناحیه حلق مثل گلودردهای چرکی. اگر بوی بد دهان علتی غیر از منابع دهانی داشته باشد بایدحتما به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد تا علت آن تشخیص داده شده و درمان گردد.
اختلالات گوارشی،اختلال مری،معده در افرادی که به طور مرتب ترش می کنند نیز سبب بوی بد دهان می گردد.
بوی ناشی از بیماریهای سیستمیک،مثل دیابت که استون در دهان احساس میشودیا بوی اوره در افرادی که نارسایی کلیوی دارند.
بوی الکل در نفس افراد الکلی
بوی موادی که احتمالا در طی روز مصرف می کنیم.مثل خوردن بعضی از غذاهای بودار به خصوص در شب مانند غذاهای آماده که در آن سیرو پیازو ادویه استفاده شده باشدکه این بوها با مسواک زدن بعد مدتی از بین می رود.

بوی بد دهان حداقل از سه جهت مهم است :

با آزاردیگران به صورتی که مانع دربرخوردهای اجتماعی عمل می کندوباعث کاهش کارآیی فرد می شود.
فردی که ازبوی بددهان خودآگاه است ممکن است بگونه ای نسبت به پاکی دهان دچاروسواس شودکه باکارایی وی مداخله کند.
بوی بد دهان نشانه ای از یک وضعیت غیر طبیعی است که نیاز به تشخیص و درمان دارد.

الف – علل غیر بیماری

افزایش سن بوی دهان شیرخواران و کودکان شیرین ، بوی دهان در دوره بلوغ غیر ناخوشایند ، بوی دهان بالغین تند و بوی دهان افراد سالخورده سنگین و زننده توصیف شده است. همراه با افزایش سن باکتریهای دهان افزایش می یابد و شاید به همین سبب زنندگی بوی دهان با افزایش سن بیشتر می شود.
نفس صبحگاهی شایدشایعترین علت بوی بد دهان باشد. دهان سرتاسر روز بوسیله بزاق شستشو می شود.PH بزاق حدود ۵/۶ وبطورخفیفی برای باکتریها مانع فعالیت است . به هنگام خواب جریان بزاق کم میشودوبزاق گردآمده به آرامی تغییرمیکند .PHآن به حدود ۷ می رسد و آنزیم ها تخریب می شوند که خود باعث بودار شدن بزاق می گردد. از سوی دیگر ذرات غذا و قسمتهای جدا شده مخاط ، محیطی مناسب برای تغییر باکتریهای دهان است . با تشدید رشد باکتریها و تخریب این مواد نفس ناخوشایند صبحگاهی پدید می آید. پس از برخاستن از خواب با خوردن ، نوشیدن و صحبت کردن جریان بزاق تحریک شده مواد را شسته و نفس صبحگاهی بطور طبیعی برطرف می گردد.
نفس گرسنگی دهان کسانی که به عللی چون رژیم غذایی یا روزه داری یک یا چند وعـــــده غذایی را نخورده اند ، بوی ناخوشایندی می دهد ، برخی معتقدند این امر به علت بازدم ریوی محصولات فرار متابولیسم چربیها و پروتئینهای بدن است . کاهش جریان بزاق و خشکی دهان نیز قطعا نقش مهمی دارد.
نفس قاعدگی در برخی منابع به بوی بد دهان در زنان قاعده اشاره شده است . احتمالا روز قبل از شروع قاعدگی شروع می شود و گفته شده در زنان با قاعدگی دردناک بیشتر رخ می دهد.
غذا سیر دارشناخته شده ترین غذا در این ارتباط است . دیده شده که دادن سیر از راه فیستولهای دستگاه گوارش و حتی مالیدن آن به پاهای فرد می تواند منجر به بوی سیر در دهان وی شود . پیاز ، ماهی ، غذاهای ادویه دار ، رژیم های پرچربی ، نوشابه های الکلی و رنگهای غذایی از سایر مواردی هستند که باعث بوی مخصوص به خــــــــود می شوند.
داروها یکسری داروها وبرخی ویتامینهامثل ویتامینB6 از داروهایی هستند که می توانند باعث بوی بد دهان شوند. این امر احتمالا به علت دفع قسمتی از دارو از طریق ریه است . استفاده نادرست از تتراسیکلین باعث زبان سیاه مودار و بوی بد دهان شده که با قطع دارو ، هر دو برطرف گشته است.
نفس سیگاری

دهان ودندان شایعترین علت حالت بیماری بوی بد دهان مشکلات دهان ، زبان و دندانهاست. باکتریهای طبیعی دهان قادر به تولید ترکیبات فرار سولفورهستندکه بوی بدایجادمیکنند. این گازها ناشی از فعالیت باکتری های دهان روی مواد باقیمانده غــــذا ، بقایای سلولی مخاط جدا شده یا ترشحات داخل دهانی و تجزیه اسیدهای آمینه ای چون متیونین ، سیستئین و سیستین هستند. بنابراین باقیماندن ذرات غذا یا هر وضعیت دیگری که باعث تسریع رشد باکتریهای دهان شود ، می تواند به بوی بد دهان بینجامد. بهداشت ضعیف دهان باعث باقیماندن ذرات غذا در دهان می شود. عدم رعایت بهداشت دهان بخصوص در عقب مانده های ذهنی ، معلولین و بیماران شدیدا ناخوش عامل مهمی در ایجاد بوی بد دهان است. در بیماریهای وابسته به بافت نگاهدارنده دندان و لثه ، در اثر خونریزیهای خفیف و مکرر و وجود بافت مرده و تجمع میکروبی محیط رشد مناسبی برای ایجاد بویی متعفن می شود. بوی بدی که در این دو مورد ایجاد می شود ، جزو ناخوشایند ترین موارد است . دندانهای مصنوعی که بخوبی جفت نشده باشند ، به علت تجمع ذرات غذا سبب بوی بد دهان می شوند. وسایل ارتودنسی نیز با همین مکانیسم عمل می کنند. پلاکهای دندانی توده های چسبنده ای هستندکه روی ریشه وتاج دندانهاتجمع مییابندوبخصوص اگرهمراه بابیماری های لثه باشندمیتوانندباعث بوی بد دهان شوند. پری کرونیت ( التهاب تاج دندان ) و پوسیدگی دندانها در معرض اثر پاک کننده بزاق و عمل جویدن هستند ودرحقیقت پوسیدگی دندانهانقش کمی دربوی بددهان داردمگرآنکه بایک پالپ مرده همراه باشند. طولانی شدن پرزهای زبان نیزمیتواندموجب تسهیل رشدباکتریهای موضعی دهان شود . اینحالت ممکن است دراثراستفاده از آنتی بیوتیکها ، مصرف الکل ، دهیدراسیون یا بیماریهای سیستمیک یا بدون علتی خاص رخ دهد. در خشکی دهان کاهش جریان بزاق مکانیسمهای پاک کننده طبیعی دهان را مختل می کند و منجر به بوی بد دهان می شود. خشکی دهان در اثر نشانگان سیکا ، پرتودهی به سر و گردن، تب ، کاهش مصرف آب ، تنفس با دهان ، برخی بیماریهای پاروتید مثل اوریون یا آبسه پاروتید یا مصرف داروهایی چون ادرارآورها ، آنتی کولینرژیکها ، آنتی هیستامین ها ، ضد افسردگی سه حلقه ای ، داروهای ضد پرفشاری خون می تواند دیده شود. کمبود ویتامین هایی مانند A یا B12 و کمبود موادی چون آهن یا روی ممکن است باعث خشکی مخاط دهان شوند. عفونتهایی مثل سرخک ، دیفتری یا برفک که زبان یا غشاهای مخاطی را درگیر کند ، به علت تخریب بافتی و تغییر جریان بزاق بوی بد دهان ایجاد می کنند. خونریزی دهان بخصوص در افراد ناتوان که نمی توانند دهان خود را تمیز کنند ، یک محیط مناسب جهت تولید گازهای بد بو توسط باکتریها فراهم می کند . در ضایعات توموری اولیه بدخیم و خوش خیم دهان شامل تومورهای زبان ، لثه ، گونه ها یا کام ، بوی بد به سبب تجمع مواد مرده ، نشت خون و گیر افتادن ذرات غذا ایجـــــــاد می شود.
بینی آبریزش معمولی از بینی بوی ناخوشایندی ندارد. حتی ترشحات چرکی و غلیظ ناشی از عفونتهای مجاری فوقانی تنفسی به ندرت بودار است . سوراخ شدن تیغه وسط بینی ناشی از مصرف کوکائین ، دست کاری طولانی مدت بینی یا بصورت عارضه ای از جراحی معمولا با بوی بد همراه نیست. ضایعات تخریبی که پاسخ التهابی و بافت مرده ایجاد کنند ، می توانند باعث بوی بد شوند ، جسم خارجی فراموش شده در بینی بخصوص در کودکان و افراد عقب مانده ذهنی می تواند به بوی بد دهان بینجامد.
سینوسها بیماران باسینوزیت مزمن ممکن است بوی بد دهان داشته باشد در چنین حالاتی وجود عفونت یا باکتریهای بی هوازی مطرح است . سینوزیت حاد بطورشایع با بی هوازی ها ایجاد نمی شود و در صورت وجود بوی بد دهان باید به اینکه منشا بیماری حاد آبسه دندان باشد ، اندیشید.
لوزه هاوحلق –التهاب لوزه یک علت شایع بوی بد دهان مزمن است . عفونت مکرر لوزه ها و لوزه سوم منجر به التهاب لوزه می شود.منافذ عمقی که بوجود می آید ، غذا ، بزاق و مواد مرده را جمع می کند . اگر مکانیسمهای طبیعی منافذ را پاک نکند ، تجمع این مواد به التهاب لوزه می انجامد . گزارشی مبنی بر بوی بد دهان مزمن در اثر ماندن گاز جراحی در حلق ، پس از عمل این ناحیه وجود دارد. وجود جسم خارجی در حلق بخصوص در افراد عقب مانده ذهنی می تواند سبب بوی بد دهان شود.
دستگاه گوارش در افراد بالغ مبتلا به انسداد راه خروجی معده ممکن است بوی بد دهان دیده شود که با درمان آنتی بیوتیک فقط بطور موقت بهبود می یابد . گزارشات دیگری مبنی بر وجود بوی بد دهان همراه با اختلالات دستگاه گوارش وجود دارد .
ریه بوی بد دهان درآبسه های بی هوازی ریوی،پنومونی نکروزان و آمپیم مکررا گزارش شده است . بوی بد دهان در ۴۰-۵۰ درصد بیماران مبتلا به عفونت بی هوازی ریوی وجود دارد. در مواردی که پنومونی ناشی از باکتریهای هوازی ، مایکوپلاسما یا ویروسها باشد ، اگرچه ممکن است خلط زیادی تولید شود ولی معمولا با بوی بد همراه نیست .
بیماریهای سیستمیک اگرچه حس بویایی ناتوان ترین حس انسان است و استفاده از آن در بالین بیمار کمتر تمرین می شود ، ولی برخی بوها به اندازه کافی ویژه هستند تا به عنوان یافته ای کمک تشخیصی مورد استفاده قرار گیرند . بوی شیرینی و میوه مانند درکتواسیدوز دیابتی یک مثال کلاسیک است . چنین بویی به علت افزایش غلظت مواد کتونی در خون و دفع آنها از ریه به وجود می آید . در اورمی بویی آمونیاکی ، ادرار گونه یا ماهی مانند حس می شود . بوی بیماران مبتلابه نارسایی کبدی یابطورمختلفی مانندماهی ، مانند موش ، مانند متالیک یا شبیه خون در حال تخریب توصیف شده است .

منابع خارجی بوی بد دهان:

انواع عفونت ها یا ضایعات مجاری تنفسی مثل برونشیت (التهاب برونش ها) ،پنومونی (عفونت بافت پارانشیم ریه )،برونشکتازی (گشاد شدن برونش ها ) ،التهاب حفره بینی ، التهاب سینوس (سینوزیت)،التهاب مخاط بینی و التهاب ناحیه حلق مثل گلودردهای چرکی. اگر بوی بد دهان علتی غیر از منابع دهانی داشته باشد بایدحتما به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد تا علت آن تشخیص داده شده و درمان گردد.
اختلالات گوارشی،اختلال مری،معده در افرادی که به طور مرتب ترش می کنند نیز سبب بوی بد دهان می گردد.
بوی ناشی از بیماریهای سیستمیک،مثل دیابت که استون در دهان احساس میشودیا بوی اوره در افرادی که نارسایی کلیوی دارند.
بوی الکل در نفس افراد الکلی
بوی موادی که احتمالا در طی روز مصرف می کنیم.مثل خوردن بعضی از غذاهای بودار به خصوص در شب مانند غذاهای آماده که در آن سیرو پیازو ادویه استفاده شده باشدکه این بوها با مسواک زدن بعد مدتی از بین می رود.

بوی بد دهان

درمان غالبا توجه به بهداشت دهان و رسیدگی به بیماری دندانی مشکل را برطرف می کند . مسواک زدن ساده ، بخصوص اگر همراه با مسواک زدن سطح زبان باشد ، برای نفس صبحگاهی کافی است . شستشوی دهان با یک محلول دهانشویه نیز مفید است . نفس گرسنگی پس از خوردن غذا یا حتی آب کشیدن دهان برطرف می شود.بوی بد دهان ناشی از خشکی دهان به هر علت که باشد با مرطوب کردن دهان بهبود می یابد. این کار می تواند به کمک جرعه های مکرر آب ، جویدن آدامسهای بدون قند ، ترکیبات حاوی کربوکسی متیل سلولز سدیم درصد یا داروهای محرک ترشح بزاق مثل بتانکل یا پیلوکارپین انجام شود. بیماری لثه ، دندانهای مصنوعی یا پر شده نامناسب یا سایر علل دندانی باید بطور مناسب درمان شوند. ضایعات ویژه دهان ، بینی ، سینوسها ، حلق ، معده ، ریه ها و بیماریهای سیستمیک باید تشخیص داده و درمان شوند. طفره رفتن از بررسی بیمار و اکتفا کردن به توصیه استفاده از دهانشویه فقط تشخیص را عقب می اندازد . استفاده از مسهل ها در درمان بوی بد دهان نقشی ندارد و نباید تحت فشار بیمارانی که معتقدند یبوست سبب بوی بد دهان آنها شده ، تجویز شود. در صورت وجود بیماریهای روانی باید بطور مناسب درمان شود . غالبا افسردگی نیز وجود دارد و توجه به آن مفید است. اثر رژیمهای درمانی مختلف در از بین بردن عفونت هلیکوباکترپیلوری ثابت شده است و پیشنهاد می شود در بیمارانی که علتی برای بوی بد دهان در آنها یافت نمی شود یک دوره درمانی تجویز گردد ممکن است استفاده از دهــانشویه ها بطور موقت باعث کاهش بوی بد دهان گردد به ویژه دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین مفید گزارش شده اند. محصولات حاوی روی یا اسید آسکوربیک بوی دهــــــان را کم می کنند ولی بصورت تجارتی موجود نیستند. کشیدن مسواک برروی زبان مورد تاکید است چون باعث کاهش چشمگیر بوی بد دهان می شود.استفاده از لیموترش ، شربت پرتغال ویا یک سبزی معطر مثل نعناع می تواند از بوی بد دهان جلوگیری کند. استفاده از قرص ها و اسپری های خوشبوکننده و آدامس های حاوی شکر علاوه بر بیماریهای ریه ، باعث فرسودگی دندانها به مرور زمان می شود،بنابراین اصلا توصیه نمی شود.

بوی بد دهان حداقل از سه جهت مهم است :

با آزاردیگران به صورتی که مانع دربرخوردهای اجتماعی عمل می کندوباعث کاهش کارآیی فرد می شود.
فردی که ازبوی بددهان خودآگاه است ممکن است بگونه ای نسبت به پاکی دهان دچاروسواس شودکه باکارایی وی مداخله کند.
بوی بد دهان نشانه ای از یک وضعیت غیر طبیعی است که نیاز به تشخیص و درمان دارد.

الف – علل غیر بیماری

افزایش سن بوی دهان شیرخواران و کودکان شیرین ، بوی دهان در دوره بلوغ غیر ناخوشایند ، بوی دهان بالغین تند و بوی دهان افراد سالخورده سنگین و زننده توصیف شده است. همراه با افزایش سن باکتریهای دهان افزایش می یابد و شاید به همین سبب زنندگی بوی دهان با افزایش سن بیشتر می شود.
نفس صبحگاهی شایدشایعترین علت بوی بد دهان باشد. دهان سرتاسر روز بوسیله بزاق شستشو می شود.PH بزاق حدود ۵/۶ وبطورخفیفی برای باکتریها مانع فعالیت است . به هنگام خواب جریان بزاق کم میشودوبزاق گردآمده به آرامی تغییرمیکند .PHآن به حدود ۷ می رسد و آنزیم ها تخریب می شوند که خود باعث بودار شدن بزاق می گردد. از سوی دیگر ذرات غذا و قسمتهای جدا شده مخاط ، محیطی مناسب برای تغییر باکتریهای دهان است . با تشدید رشد باکتریها و تخریب این مواد نفس ناخوشایند صبحگاهی پدید می آید. پس از برخاستن از خواب با خوردن ، نوشیدن و صحبت کردن جریان بزاق تحریک شده مواد را شسته و نفس صبحگاهی بطور طبیعی برطرف می گردد.
نفس گرسنگی دهان کسانی که به عللی چون رژیم غذایی یا روزه داری یک یا چند وعـــــده غذایی را نخورده اند ، بوی ناخوشایندی می دهد ، برخی معتقدند این امر به علت بازدم ریوی محصولات فرار متابولیسم چربیها و پروتئینهای بدن است . کاهش جریان بزاق و خشکی دهان نیز قطعا نقش مهمی دارد.
نفس قاعدگی در برخی منابع به بوی بد دهان در زنان قاعده اشاره شده است . احتمالا روز قبل از شروع قاعدگی شروع می شود و گفته شده در زنان با قاعدگی دردناک بیشتر رخ می دهد.
غذا سیر دارشناخته شده ترین غذا در این ارتباط است . دیده شده که دادن سیر از راه فیستولهای دستگاه گوارش و حتی مالیدن آن به پاهای فرد می تواند منجر به بوی سیر در دهان وی شود . پیاز ، ماهی ، غذاهای ادویه دار ، رژیم های پرچربی ، نوشابه های الکلی و رنگهای غذایی از سایر مواردی هستند که باعث بوی مخصوص به خــــــــود می شوند.
داروها یکسری داروها وبرخی ویتامینهامثل ویتامینB6 از داروهایی هستند که می توانند باعث بوی بد دهان شوند. این امر احتمالا به علت دفع قسمتی از دارو از طریق ریه است . استفاده نادرست از تتراسیکلین باعث زبان سیاه مودار و بوی بد دهان شده که با قطع دارو ، هر دو برطرف گشته است.
نفس سیگاری

دهان ودندان شایعترین علت حالت بیماری بوی بد دهان مشکلات دهان ، زبان و دندانهاست. باکتریهای طبیعی دهان قادر به تولید ترکیبات فرار سولفورهستندکه بوی بدایجادمیکنند. این گازها ناشی از فعالیت باکتری های دهان روی مواد باقیمانده غــــذا ، بقایای سلولی مخاط جدا شده یا ترشحات داخل دهانی و تجزیه اسیدهای آمینه ای چون متیونین ، سیستئین و سیستین هستند. بنابراین باقیماندن ذرات غذا یا هر وضعیت دیگری که باعث تسریع رشد باکتریهای دهان شود ، می تواند به بوی بد دهان بینجامد. بهداشت ضعیف دهان باعث باقیماندن ذرات غذا در دهان می شود. عدم رعایت بهداشت دهان بخصوص در عقب مانده های ذهنی ، معلولین و بیماران شدیدا ناخوش عامل مهمی در ایجاد بوی بد دهان است. در بیماریهای وابسته به بافت نگاهدارنده دندان و لثه ، در اثر خونریزیهای خفیف و مکرر و وجود بافت مرده و تجمع میکروبی محیط رشد مناسبی برای ایجاد بویی متعفن می شود. بوی بدی که در این دو مورد ایجاد می شود ، جزو ناخوشایند ترین موارد است . دندانهای مصنوعی که بخوبی جفت نشده باشند ، به علت تجمع ذرات غذا سبب بوی بد دهان می شوند. وسایل ارتودنسی نیز با همین مکانیسم عمل می کنند. پلاکهای دندانی توده های چسبنده ای هستندکه روی ریشه وتاج دندانهاتجمع مییابندوبخصوص اگرهمراه بابیماری های لثه باشندمیتوانندباعث بوی بد دهان شوند. پری کرونیت ( التهاب تاج دندان ) و پوسیدگی دندانها در معرض اثر پاک کننده بزاق و عمل جویدن هستند ودرحقیقت پوسیدگی دندانهانقش کمی دربوی بددهان داردمگرآنکه بایک پالپ مرده همراه باشند. طولانی شدن پرزهای زبان نیزمیتواندموجب تسهیل رشدباکتریهای موضعی دهان شود . اینحالت ممکن است دراثراستفاده از آنتی بیوتیکها ، مصرف الکل ، دهیدراسیون یا بیماریهای سیستمیک یا بدون علتی خاص رخ دهد. در خشکی دهان کاهش جریان بزاق مکانیسمهای پاک کننده طبیعی دهان را مختل می کند و منجر به بوی بد دهان می شود. خشکی دهان در اثر نشانگان سیکا ، پرتودهی به سر و گردن، تب ، کاهش مصرف آب ، تنفس با دهان ، برخی بیماریهای پاروتید مثل اوریون یا آبسه پاروتید یا مصرف داروهایی چون ادرارآورها ، آنتی کولینرژیکها ، آنتی هیستامین ها ، ضد افسردگی سه حلقه ای ، داروهای ضد پرفشاری خون می تواند دیده شود. کمبود ویتامین هایی مانند A یا B12 و کمبود موادی چون آهن یا روی ممکن است باعث خشکی مخاط دهان شوند. عفونتهایی مثل سرخک ، دیفتری یا برفک که زبان یا غشاهای مخاطی را درگیر کند ، به علت تخریب بافتی و تغییر جریان بزاق بوی بد دهان ایجاد می کنند. خونریزی دهان بخصوص در افراد ناتوان که نمی توانند دهان خود را تمیز کنند ، یک محیط مناسب جهت تولید گازهای بد بو توسط باکتریها فراهم می کند . در ضایعات توموری اولیه بدخیم و خوش خیم دهان شامل تومورهای زبان ، لثه ، گونه ها یا کام ، بوی بد به سبب تجمع مواد مرده ، نشت خون و گیر افتادن ذرات غذا ایجـــــــاد می شود.
بینی آبریزش معمولی از بینی بوی ناخوشایندی ندارد. حتی ترشحات چرکی و غلیظ ناشی از عفونتهای مجاری فوقانی تنفسی به ندرت بودار است . سوراخ شدن تیغه وسط بینی ناشی از مصرف کوکائین ، دست کاری طولانی مدت بینی یا بصورت عارضه ای از جراحی معمولا با بوی بد همراه نیست. ضایعات تخریبی که پاسخ التهابی و بافت مرده ایجاد کنند ، می توانند باعث بوی بد شوند ، جسم خارجی فراموش شده در بینی بخصوص در کودکان و افراد عقب مانده ذهنی می تواند به بوی بد دهان بینجامد.
سینوسها بیماران باسینوزیت مزمن ممکن است بوی بد دهان داشته باشد در چنین حالاتی وجود عفونت یا باکتریهای بی هوازی مطرح است . سینوزیت حاد بطورشایع با بی هوازی ها ایجاد نمی شود و در صورت وجود بوی بد دهان باید به اینکه منشا بیماری حاد آبسه دندان باشد ، اندیشید.
لوزه هاوحلق –التهاب لوزه یک علت شایع بوی بد دهان مزمن است . عفونت مکرر لوزه ها و لوزه سوم منجر به التهاب لوزه می شود.منافذ عمقی که بوجود می آید ، غذا ، بزاق و مواد مرده را جمع می کند . اگر مکانیسمهای طبیعی منافذ را پاک نکند ، تجمع این مواد به التهاب لوزه می انجامد . گزارشی مبنی بر بوی بد دهان مزمن در اثر ماندن گاز جراحی در حلق ، پس از عمل این ناحیه وجود دارد. وجود جسم خارجی در حلق بخصوص در افراد عقب مانده ذهنی می تواند سبب بوی بد دهان شود.
دستگاه گوارش در افراد بالغ مبتلا به انسداد راه خروجی معده ممکن است بوی بد دهان دیده شود که با درمان آنتی بیوتیک فقط بطور موقت بهبود می یابد . گزارشات دیگری مبنی بر وجود بوی بد دهان همراه با اختلالات دستگاه گوارش وجود دارد .
ریه بوی بد دهان درآبسه های بی هوازی ریوی،پنومونی نکروزان و آمپیم مکررا گزارش شده است . بوی بد دهان در ۴۰-۵۰ درصد بیماران مبتلا به عفونت بی هوازی ریوی وجود دارد. در مواردی که پنومونی ناشی از باکتریهای هوازی ، مایکوپلاسما یا ویروسها باشد ، اگرچه ممکن است خلط زیادی تولید شود ولی معمولا با بوی بد همراه نیست .
بیماریهای سیستمیک اگرچه حس بویایی ناتوان ترین حس انسان است و استفاده از آن در بالین بیمار کمتر تمرین می شود ، ولی برخی بوها به اندازه کافی ویژه هستند تا به عنوان یافته ای کمک تشخیصی مورد استفاده قرار گیرند . بوی شیرینی و میوه مانند درکتواسیدوز دیابتی یک مثال کلاسیک است . چنین بویی به علت افزایش غلظت مواد کتونی در خون و دفع آنها از ریه به وجود می آید . در اورمی بویی آمونیاکی ، ادرار گونه یا ماهی مانند حس می شود . بوی بیماران مبتلابه نارسایی کبدی یابطورمختلفی مانندماهی ، مانند موش ، مانند متالیک یا شبیه خون در حال تخریب توصیف شده است .

منابع خارجی بوی بد دهان:

انواع عفونت ها یا ضایعات مجاری تنفسی مثل برونشیت (التهاب برونش ها) ،پنومونی (عفونت بافت پارانشیم ریه )،برونشکتازی (گشاد شدن برونش ها ) ،التهاب حفره بینی ، التهاب سینوس (سینوزیت)،التهاب مخاط بینی و التهاب ناحیه حلق مثل گلودردهای چرکی. اگر بوی بد دهان علتی غیر از منابع دهانی داشته باشد بایدحتما به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد تا علت آن تشخیص داده شده و درمان گردد.
اختلالات گوارشی،اختلال مری،معده در افرادی که به طور مرتب ترش می کنند نیز سبب بوی بد دهان می گردد.
بوی ناشی از بیماریهای سیستمیک،مثل دیابت که استون در دهان احساس میشودیا بوی اوره در افرادی که نارسایی کلیوی دارند.
بوی الکل در نفس افراد الکلی
بوی موادی که احتمالا در طی روز مصرف می کنیم.مثل خوردن بعضی از غذاهای بودار به خصوص در شب مانند غذاهای آماده که در آن سیرو پیازو ادویه استفاده شده باشدکه این بوها با مسواک زدن بعد مدتی از بین می رود.

بوی بد دهان