تغییر رنگ مخاط دهان و لثه

^{علل تغییر رنگ مخاط دهان و لثه}

تغییر رنگ مخاط دهان یا لثه از مشکلاتی است که باعث ایجاد ظاهری ناخوشایند در افراد شده و بیماران مبتلا به این مشکل همواره به دنبال راه حلی برای درمان آن می‌گردند.

تغییر رنگ مخاط دهان یا لثه می‌تواند به علل گوناگونی روی ‌دهد که ممکن است این علل طبیعی یا پاتولوژیک باشند. اغلب این تغییر رنگ‌ها طبیعی‌اند اما گاهی می‌توانند علامتی از یک بیماری جدی نیز باشند. تغییر رنگ‌های دندانی اغلب به وسیله پنج رنگدانه ایجاد می‌شوند. ملانین، ملانوئید، اکسی‌هموگلوبین، هموگلوبین احیا شده و کاروتن. گاهی آهن، بیلی‌روبین و برخی فلزات نیز می‌توانند تغییر رنگ ایجاد کنند.

شایع‌ترین محل تغییر رنگ در داخل دهان، لثه است. بیشترین تغییر رنگ در لثه چسبنده دیده می‌شود و سپس در پایه لثه، لبه لثه و مخاط آلوئول. این تغییر رنگ‌ها در سطح لب یا لثه بیشتر از سطوح دیگر به چشم می‌خورد.

در حالت فیزیولوژیک، رنگ لثه از قهوه‌ای تیره تا مشکی یا قهوه‌ای و یا قهوه‌ای روشن تا زرد، متفاوت است. این حالت،شکل و عارضه خاصی ندارد اما بیمار اغلب از رنگ تیره لثه خود شکایت دارد.

اما سایر علل تغییر رنگ لثه را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: 
اول آنهایی که تغییر رنگ موضعی ایجاد می‌کنند مانند خال‌ها، Amalgam Tatoo، ماکول ملانوتیک، ملانوم‌های بدخیم.

دسته دوم، آنهایی هستند که تغییر رنگ کلی (Ceneralized) در لثه و مخاط ایجاد می‌کنند که می‌تواند به علل ژنتیک، داروها، مشکلات در غدد اندوکرین، التهاب و … باشد.

علل تغییر رنگ لثه

یکی از این موارد که شیوع نسبتاً بالایی نیز دارد، تغییر رنگ قهوه‌ای تا سیاه لثه‌ها است که عموماً به صورت متقارن و دوطرفه تمامی سطح لثه فک بالا و پایین را دچار تغییر رنگ می‌کند.

باید به این نکته توجه داشت که همان‌طور که اشاره شد، این تغییر رنگ اصولاً یکنواخت، متقارن، منتشر و با حدودمشخص است و اغلب بیماران اظهار می‌کنند که آن را از دوران کودکی دردهان خود مشاهده کرده‌اند. هر چند عواملیمانند کشیدن سیگار می‌توانداین تغییر رنگ را تشدید کند زمان حضور آن در دهان طولانی است وبنابراین اگر تغییررنگی به تازگی در دهان ایجاد شده باشد برای بررسی آن باید حتماً به دندانپزشک و یا متخصص بیماری‌های دهان مراجعه کرد.

تغییر رنگ لثه‌ها به رنگ قهوه‌ای تا سیاه در حالت طبیعی خود چنان که اشاره رفت می‌تواند بسیار شایع باشد و شیوع آنخصوصاً در افراد با رنگ پوست تیره (سیاه پوستان) و آسیایی‌ها بالاتراست. علت ایجاد این پدیده را می‌توان به افزایش رنگدانه‌ای به نام ملانین نسبت داد که دریافت‌های لثه ‌افزایش می‌یابد.

درمان تغییر رنگ لثه:

پاکسازی تغییر رنگ لثه:

لثه های دارای نواحی کبود رنگ و مایل به قهوه ای برای بعضی بیماران از نظر زیبایی ناراحت کننده هستند.با کمک لیزر Diode یا Er:YAG می توان این تغییر رنگ را برداشت و دوباره رنگ صورتی و طبیعی لثه را برگرداند.

درمان لثه با لیزر

آمالگام:

تغییر رنگ موضعی لثه در اثر ماده ترمیمی دندانپزشکی (آمالگام)، یک یافته شایع در دندانپزشکی است. این نوع تغییر رنگ در اثر آمالگام که Amalgam Tatoo نامیده می‌شود، اغلب در اثر ذرات بسیار ریز آمالگام که در داخل لثه فرو رفته‌اند، ایجاد می‌شود. بقای این تغییر رنگ یک ماکول محدود سیاه یا آبی تیره یا خاکستری در نزدیکی محل ترمیم با آمالگام است. احتمال بروز این پدیده در فک پایین بیشتر از فک بالا است.
Amalgam Tatooهیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند و عارضه‌ای نیز ندارد مگر آنکه در ناحیه‌ای قرار گیرد که از لحاظ زیبایی مشکل ایجاد کند.

خال‌های رنگی:خال رنگی در مخاط دهان پدیده‌ای ناشایع است. این خال‌ها اغلب در ورمیلیون لب‌ها و گاهی در لثه ایجاد می‌شوند. نمای این خال‌ها ماکول خاکستری، قهوه‌ای و یا آبی تیره‌ای است که به طور معمول بدون علامت‌اند.

ماکول ملانوتیک دهانی: یک ضایعه نادر مخاط دهان است که مشابه کک و مک پوست است. از نام‌های دیگری که برای این حالت ذکر شده می‌توان به ملانوزیسEptrelisوLentigoاشاره کرد. لب پایین شایع‌ترین محل این ماکول است. مخاط گونه، کام و لثه کمتر درگیر می‌شوند. رنگ این ضایعه از خاکستری، قهوه‌ای تا آبی سیاه متغیر است.

لیکن پلان:

لیکن‌پلان دهانی یک بیماری التهابی است که بافت دهان را درگیر می‌کند. لیکن‌پلان اغلب در بافت داخل گونه‌ها دیده می‌شود اما ممکن است لثه‌ها، زبان، لب‌ها و دیگر قسمت‌های دهان را نیز درگیر کند. گاهی اوقات، البته به ندرت، لیکن‌پلان تا ناحیه حلق و مری نیز گسترش پیدا می‌کند. شکل و شمایل لیکن‌پلان اغلب به صورت یک شبکه توری است که روی بافت داخل گونه پهن شده است یعنی داخل گونه،روی بافت صورتی دهان،خطوط سفیدودرهمی مثل یک شبکه توری سفید دیده می‌شود. این شکل اصلی لیکن‌پلان است اماگاهی ممکن است به شکل لکه‌های قرمزوبرافروخته ودرمواقع پیشرفته‌تربه صورت زخم‌های دهانی هم دیده شود. اغلب مواقع لیکن‌پلان تنهادردهان دیده می‌شود امابه ندرت پیش می‌آیدکه لکه‌هایی از ضایعات لیکن‌پلان (البته به رنگ بنفش) روی بدن هم دیده شود. گاهی اوقات در خانم‌ها لیکن‌پلان درناحیه واژینال نیزدیده می‌شودکه این هانمونه‌هایی ازمواردپیشرفته‌تربیماری هستند.
سن و سالی برای لیکن‌پلانی‌ها ذکر نشده است و این بیماری ممکن است در هر سنی پیدا شود البته ظاهرا بچه‌ها توانسته‌اند از تیررس این بیماری در امان بمانند. خانم‌ها به‌طور کلی دوبرابر آقایان به لیکن‌پلان دچار می‌شوند. اولین باری که لیکن‌پلان به دهان می‌آید، ممکن است بین یک هفته یا یک ماه آنجا مقیم شود. پس از آن ناپدید می‌شود امالیکن‌پلان یک بیماری عودکننده است و ممکن است هر از گاهی به میزبانش سری بزند. این بیماری، یک بیماری عفونی و واگیردار نیست، اما لطفا از یاد نبرید افرادی که در دهان خود ضایعات و یا زخم‌های عودکننده دارند، بیشتر از سایر افراد در معرض که نوعی سرطان دهان است، قرار دارند. همین جمله است که معلوم می‌کند چرا با وجودی که لیکن‌پلان معمولا‌ یک بیماری بدون درد و مزاحمت محسوب می‌شود، افراد مبتلا به آن باید مرتب به دندانپزشک سر بزنند و از وضعیت بیماری خود مطلع شوند.
لیکن‌پلان ممکن است علایم زیر را در دهان ایجاد کند:
*‌ نواحی کوچکی از شبکه‌های سفیدرنگ که در ناحیه زبان یا داخل دهان دیده می‌شوند.
* لکه‌های براق و کوچک در زبان یا داخل گونه
* زخم‌های باز قرمزرنگ در دهان
* سوزش و درد دهانی
* خشکی دهان
* احساس طعم فلزی در دهان
دلیل ایجاد لیکن‌پلان به درستی معلوم نیست اما حدس زده می‌شود که بعضی عوامل در افرادی که از نظر بدنی آمادگی دارند، شرایط را برای ایجاد این بیماری آماده کنند. این عوامل عبارتند از:
* داروها: بعضی از داروها، به خصوص آنهایی که در درمان آرتروز، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و مالاریا استفاده می‌شوند، ممکن است زمینه را برای ایجاد لیکن‌پلان فراهم کنند.
* آلرژی: اگر شخصی به انواع مواد غذایی و یا افزودنی‌های خوراکی، طعم‌دهنده‌ها و یا مواد مختلف دندانپزشکی، حساسیت داشته باشد، ممکن است در دهانش لیکن‌پلان ایجاد شود.
* عفونت‌ها: بیماری‌هایی همچون هپاتیت C و یا قارچ دهانی (برفک)، زمینه را برای لیکن‌پلان فراهم می‌کند.
* بیماری‌های عمومی: دیابت، فشار خون بالا و زخم معده، زمینه را برای ابتلای به لیکن‌پلان دهانی مستعد می‌کند.
* عوامل روحی روانی: استرس و اضطراب با لیکن‌پلان ارتباط مستقیم دارد. مثل تمام بیماری‌ها، مسائل روحی نقش مهمی در لیکن‌پلان بازی می‌کنند.
لیکن‌پلان به خودی خود و در موارد ساده، یک بیماری بی‌آزار است اما اگر عودکننده باشد زمینه رابرای بروزسرطان فراهم می‌کندوبایدمرتباازسوی دندانپزشک کنترل شود. در ضمن اگر این علایم را در دهان خود تجربه کردید، حتما به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید:
* زخم‌هایی در دهان که خوب نمی‌شوند
* برجستگی‌ها و یا لکه‌هایی به رنگ سفید، قرمز و یا تیره
* احساس درد دائم و یا بی‌حسی در ناحیه‌ای از دهان
* خون‌ریزی مکرر در دهان
* هرگونه تغییر در ظاهر و یا حس‌های بافت نرم دهان شما
دندانپزشک در نگاه اول ضایعات لیکن‌پلان را بررسی می‌کند، در نواحی دیگر بدن به دنبال موارد پوستی آن می‌گردد و احتمالا با یک متخصص پوست و در مورد خانم‌ها با یک متخصص زنان نیز مشورت می‌کند. در مراحل بعدی برای کشف علت لیکن‌پلان احتمالا به آزمایش‌های خونی و آلرژی مراجعه خواهد کرد. در موارد شدید، از ناحیه مبتلا نمونه‌برداری می‌شود تا به کمک متخصص پاتولوژی مطمئن شوند که ضایعه لیکن‌پلان دچار سرطان نشده است. نکته مهم درباره مبتلایان به لیکن‌پلان دائمی (که گاهی از بین می‌رود و دوباره عود می‌کند) آن است که این ضایعات ممکن است پیش‌سرطانی باشند و تبدیل به سرطان شوند. این افراد باید بعد از مراجعه و بررسی اولیه در مطب دندانپزشکی، حتما هر شش ماه تا یک‌سال یک‌بار برای کنترل و بررسی ضایعه به دندانپزشک خود مراجعه کنند. لیکن‌پلان در موارد ساده که معمولا بی‌علامت هم هست، نیازی به درمان ندارد و تنها کنترل آن لازم است امادرمواردشدیدتربه دستوردندانپزشک بایدازکرم‌ها،پمادهاویادهانشویه‌های مخصوص که بعضی ازآنهاحاوی کورتوناست،استفاده شود. گاهی اوقات نیزازکورتون به صورت خوراکی استفاده می‌شود.

بدرنگی لثه

مینوسایکلین

مینوسایکلین از انواع تتراسایکلین‌ها است که به طور معمول برای درمان آکنه ولگاریس به کار می‌رود. در حالی که تتراسایکلین سبب تغییر رنگ استخوان و دندان‌ها می‌شود. مینوسایکلین تغییر رنگ بافت‌های نرم را ایجاد می‌کند. نقاط قهوه‌ای روی کام، لثه، مخاط دهان و زبان، گاهی در اثر مصرف این دارو دیده می‌شود.

فلزات سنگین: فلزات سنگینی که به طور سیستمیک جذب می‌شوند، چه به عنوان دارو استفاده شده باشند و چه در اثر شغل و محیط زندگی جذب بدن شده باشند، می‌توانند سبب تغییر رنگ مخاط دهان شوند. بیسموت، آرسنیک و جیوه یک خط سیاه در لثه ایجاد می‌کنند که از شکل لبه لثه تبعیت می‌کند. سرب یک خط آبی پررنگ یا قرمز متمایل به آبی در لبه لثه ایجاد کند که اغلب با تغییر رنگ آبی ـ خاکستری که در تمام مخاط دهان پراکنده است، همراه می‌شود.

 بیماری آدیسون: بیماری آدیسون در اثر کم‌کاری غده فوق‌کلیه رخ می‌دهد. برنزه شدن پوست و تیره شدن لب، لثه، زبان و مخاط دهان ممکن است در این بیماری دیده ‌شود. گاهی تغییر رنگ مخاط دهان اولین علامت این بیماری است.

بیماری پریودنتال:در این حالت به علت افزایش نفوذپذیری مویرگ‌ها، رنگدانه‌هایی که به علت‌های متعدد در خون وجود دارند، (مانند فلزات سنگین) بیشتر رسوب می‌کنند. به علاوه به علت آسیب به عروق و شکسته شدن هموگلوبین‌ها در اثر عوامل التهابی تغییر رنگ به سمت آبی نیز در ناحیه دیده می‌شود.

تشخیص و بررسی دقیق تغییر رنگ‌های لثه از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا ممکن است علل جدی مانند بیماری‌های سیستمیک و یا عوارض دارویی داشته باشد. بنابراین مراجعه به دندانپزشک در این مورد توصیه می‌شود.

تغییر رنگ اولین نشانی بیماری لثه است.