بیماری لیکن پلان چیست؟
لیکن‌پلان دهانی یک بیماری التهابی است که بافت دهان را درگیر می‌کند. لیکن‌پلان اغلب در بافت داخل گونه‌ها دیده می‌شود اما ممکن است لثه‌ها، زبان، لب‌ها و دیگر قسمت‌های دهان را نیز درگیر کند. گاهی اوقات، البته به ندرت، لیکن‌پلان تا ناحیه حلق و مری نیز گسترش پیدا می‌کند. شکل و شمایل لیکن‌پلان اغلب به صورت یک شبکه توری است که روی بافت داخل گونه پهن شده است یعنی داخل گونه،روی بافت صورتی دهان،خطوط سفیدودرهمی مثل یک شبکه توری سفید دیده می‌شود.
این شکل اصلی لیکن‌پلان است اماگاهی ممکن است به شکل لکه‌های قرمزوبرافروخته ودرمواقع پیشرفته‌تربه صورت زخم‌های دهانی هم دیده شود. اغلب مواقع لیکن‌پلان تنهادردهان دیده می‌شود امابه ندرت پیش می‌آیدکه لکه‌هاییاز ضایعات لیکن‌پلان (البته به رنگ بنفش) روی بدن هم دیده شود. گاهی اوقات در خانم‌ها لیکن‌پلان درناحیه واژینال نیزدیده می‌شودکه این هانمونه‌هایی ازمواردپیشرفته‌تربیماری هستند.
سن و سالی برای لیکن‌پلانی‌ها ذکر نشده است و این بیماری ممکن است در هر سنی پیدا شود البته ظاهرا بچه‌ها توانسته‌اند از تیررس این بیماری در امان بمانند. خانم‌ها به‌طور کلی دوبرابر آقایان به لیکن‌پلان دچار می‌شوند. اولین باری که لیکن‌پلان به دهان می‌آید، ممکن است بین یک هفته یا یک ماه آنجا مقیم شود.
پس از آن ناپدید می‌شود امالیکن‌پلان یک بیماری عودکننده است و ممکن است هر از گاهی به میزبانش سری بزند. این بیماری، یک بیماری عفونی و واگیردار نیست، اما لطفا از یاد نبرید افرادی که در دهان خود ضایعات و یا زخم‌های عودکننده دارند، بیشتر از سایر افراد در معرض که نوعی سرطان دهان است، قرار دارند.
همین جمله است که معلوم می‌کند چرا با وجودی که لیکن‌پلان معمولا یک بیماری بدون درد و مزاحمت محسوب می‌شود، افراد مبتلا به آن باید مرتب به دندانپزشک سر بزنند و از وضعیت بیماری خود مطلع شوند.
لیکن‌پلان ممکن است علایم زیر را در دهان ایجاد کند:
* نواحی کوچکی از شبکه‌های سفیدرنگ که در ناحیه زبان یا داخل دهان دیده می‌شوند.
* لکه‌های براق و کوچک در زبان یا داخل گونه
* زخم‌های باز قرمزرنگ در دهان
* سوزش و درد دهانی
* خشکی دهان
* احساس طعم فلزی در دهان
دلیل ایجاد لیکن‌پلان به درستی معلوم نیست اما حدس زده می‌شود که بعضی عوامل در افرادی که از نظر بدنی آمادگی دارند، شرایط را برای ایجاد این بیماری آماده کنند. این عوامل عبارتند از:
* داروها: بعضی از داروها، به خصوص آنهایی که در درمان آرتروز، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و مالاریا استفاده می‌شوند، ممکن است زمینه را برای ایجاد لیکن‌پلان فراهم کنند.
* آلرژی: اگر شخصی به انواع مواد غذایی و یا افزودنی‌های خوراکی، طعم‌دهنده‌ها و یا مواد مختلف دندانپزشکی، حساسیت داشته باشد، ممکن است در دهانش لیکن‌پلان ایجاد شود.
* عفونت‌ها: بیماری‌هایی همچون هپاتیت C و یا قارچ دهانی (برفک)، زمینه را برای لیکن‌پلان فراهم می‌کند.
* بیماری‌های عمومی: دیابت، فشار خون بالا و زخم معده، زمینه را برای ابتلای به لیکن‌پلان دهانی مستعد می‌کند.
* عوامل روحی روانی: استرس و اضطراب با لیکن‌پلان ارتباط مستقیم دارد. مثل تمام بیماری‌ها، مسائل روحی نقش مهمی در لیکن‌پلان بازی می‌کنند.
لیکن‌پلان به خودی خود و در موارد ساده، یک بیماری بی‌آزار است اما اگر عودکننده باشد زمینه رابرای بروزسرطان فراهم می‌کندوبایدمرتباازسویدندانپزشک کنترل شود. در ضمن اگر این علایم را در دهان خود تجربه کردید، حتما به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید:
* زخم‌هایی در دهان که خوب نمی‌شوند
* برجستگی‌ها و یا لکه‌هایی به رنگ سفید، قرمز و یا تیره
* احساس درد دائم و یا بی‌حسی در ناحیه‌ای از دهان
* خون‌ریزی مکرر در دهان
* هرگونه تغییر در ظاهر و یا حس‌های بافت نرم دهان شما
دندانپزشک در نگاه اول ضایعات لیکن‌پلان را بررسی می‌کند، در نواحی دیگر بدن به دنبال موارد پوستی آن می‌گردد و احتمالا با یک متخصص پوست و در مورد خانم‌ها با یک متخصص زنان نیز مشورت می‌کند. در مراحل بعدی برای کشف علت لیکن‌پلان احتمالا به آزمایش‌های خونی و آلرژی مراجعه خواهد کرد. در موارد شدید، از ناحیه مبتلا نمونه‌برداری می‌شود تا به کمک متخصص پاتولوژی مطمئن شوند که ضایعه لیکن‌پلان دچار سرطان نشده است.
نکته مهم درباره مبتلایان به لیکن‌پلان دائمی (که گاهی از بین می‌رود و دوباره عود می‌کند) آن است که این ضایعات ممکن است پیش‌سرطانی باشند و تبدیل به سرطان شوند. این افراد باید بعد از مراجعه و بررسی اولیه در مطب دندانپزشکی، حتما هر شش ماه تا یک‌سال یک‌بار برای کنترل و بررسی ضایعه به دندانپزشک خود مراجعه کنند.
لیکن‌پلان در موارد ساده که معمولا بی‌علامت هم هست، نیازی به درمان ندارد و تنها کنترل آن لازم است امادرمواردشدیدتربه دستوردندانپزشک بایدازکرم‌ها،پمادهاویادهانشویه‌های مخصوص که بعضی ازآنهاحاوی کورتوناست،استفاده شود. گاهی اوقات نیزازکورتون به صورت خوراکی استفاده می‌شود.