دندان نهفته

یک دندان نهفته دندانی است که نمی تواند در زمان مورد انتظارش در قوس دندانی قرار بگیرد. جلوگیری از رویش دندان توسط دندان های مجاور، بافت فوقانی سخت، یا بافت نرم اضافی، سبب نهفتگی دندان می شود.چون دندان های نهفته نمی توانند رویش پیدا کنند، در تمام طول زندگی بیمار باقی خواهند ماند مگر اینکه به طریق جراحی کشیده شوند.

اصطلاح رویش نیافته شامل دندان های نهفته و دندان هایی که درگیر پروسه رویش می باشند، می شود. اصطلاح فرورفته گاه گاهی به جای اصطلاح نهفته بکار می رود. دندانها اغلب به علت طول ناکافی قوس دندانی و فضایی که در آن قرار خواهند گرفت، نهفته می مانند.به عبارت دیگر، مجموع طول استخوان آلوئولار کوچکتر از مجموع قوس دندانی است.

به عنوان یک قانون کلی، تمام دندان های نهفته باید خارج شوند مگر اینکه کشیدن با عوارض شدید رو به رو باشد.در آوردن دندان هی نهفته با افزایش سن مشکلتر می شود. اگر دندان تا زمان ایجاد مشکل در محل باقی بماند، بروز اختلالات بافت موضعی، از دست دادن دندان ها و استخوان مجاور و آسیب بالقوه به ساختمان های حیاتی مجاور افزایش می یابد.بعلاوه اگر درآوردن دندان های نهفته تا زمان ایجاد مشکل به تاخیر بیوفتد، جراحی با احتمال بیشتری پیچیده تر و مخاطره آمیز خواهد شد زیرا بیمار ممکن است بیماری های سیستمیک داشته باشد.

شایع ترین دندان های نهفته،آسیای یزرگ سوم(دندان عقل) فک بالا و پایین و بعد کانین های فک بالا و آسیاهای کوچک فک پایین است. دندان های عقل غالبا نهفته می باشند، زیرا آنها آخرین دندانهایی هستند که می رویند و بنابراین به احتمال زیاد فضای ناکافی برای رویش دارند.درقسمت جلوی فک بالا،ازرویش دندان نیش نیزبه طورشایع توسط شلوغی (کراودینگ) دندانهای دیگرجلوگیری میشود.ازآنجاییکه دندان نیش معمولاپس ازآسیای کوچک اول وثنایای طرفی فک بالارویش مییابد،اگرفضابرای رویش ناکافی باشد،این دندان نهفته می شود. درقسمت جلوی فک پایین وضعیت مشابهی برآسیاهای کوچک اثرمیگذارد،زیراآنهاپس ازنیش وآسیای بزرگ اول فک پایین می رویند.بنابراین اگرفضای کافی برای رویش نباشد<یکی ازآسیاهای کوچک،معمولاآسیای کوچک دوم،رویش نیافته باقی میماند ونهفته میگردد.

سن متوسط رویش دندان عقل 20 سالگی است،اگر چه ممکن است در بعضی بیماران تا سن 25 سالگی نیز ادامه یابد.در طی تکامل طبیعی، عقل پایین در زاویه افقی رشد میکند، وقتی دندان و فک رشد و تکامل می یابند، زاویه افقی تبدیل به مایل(مزیوآنگولر) و سپس به عمودی می شود.عدم چرخش از جهت مایل(مزیو انگولر) به جهت عمودی شایعترین علت نهفته باقی ماندن دندان لست.

ازدیگر دلایل نهفته ماندن دندان می‌توان به مواردزیراشاره کرد:

– ارث

– بیماری‌های دوران کودکی (کمخونی،راشیتیسم)

– عدم هماهنگی رشداستخوان فک بااندازه دندان‌ها

همچنین ممکن است قسمتی ازتاج آن‌هابه طورناقص دردهان ظاهرمی‌شود،که دراینصورت به آن “دندان عقل نیمه نهفته” گفته می شود.

خارج کردن عوارض پس از عمل را می کاهد و ترمیم بهتر را امکانپذیر می سازد.بیماران جوانتر عمل جراحی را بهتر تحمل می کنند و سریعتر و با تداخل کمتر با زندگی روز مره شان بهبود می یابند. ترمیم استخوان و لثه هم بهتر رخ می دهد.زمان ایده آل برای خارج کردن مولر سوم نهفته پس از تشکیل یک سوم ریشه ها و قبل از اینکه دو سوم ریشه تشکیل شده باشد،معمولا بین سنین 17-20 سالگی است.

در صورتی که دندان های نهفته در فک باقی بمانند به احتمال زیاد یک یا چند مورد از مشکلات زیر رخ می دهد:

1-    بیماری پریودنتال

دندان مجاور(دندان اسیای دوم) بخصوص در فک بالا دچار این مشکل می شود زیرا دندان عقل نهفته، از استخوان اطراف دندان مجاورش می کاهد و مشکلات لثه ای بروز می کند.

2-    پوسیدگی دندانی

در صورت نهفته و نیمه نهفته بودن دندان عقل در عقب فک محیطی برای تجمع باکتری های پوسیدگی زا ایجاد می شود.

3-    پری کورونیت

پری کورونیت یک عفونت بافت نرم در اطراف تاج دندان نیمه نهفته می باشد و توسط باکتری های نرمال مقیم دهان ایجاد می شود.

4-    تحلیل ریشه

گاهی دندان نهفته بر روی ریشه دندان مجاور فشار وارد می کند و تحلیل ریشه ایجاد می کند.

5-    تداخل با پروتز

در ناحیه بی دندانی استخوان تحلیل میرود و دندان نهفته به سطح استخوان نزذیکتر شده و نمای دندان در حال رویش ایجاد می شود.

پروتز(دندان مصنوعی) ممکن است بافت نرم روی دندان نهفته که دیگر با استخوان پوشیده نیست را بفشارد.نتیجه زخم در بافت نرم

پوشاننده،ایجاد عفونت با منشا دندانی است.

6-    کیست و تومور با منشا دندانی

7-    درد با منشا نامعلوم

8-    شکستگی فک

دندان عقل فضایی را اشغال می کند که باید با استخوان پر می شده است.این ممکن است فک پایین را تضعیف کند و شکستگی فک را محتمل کند.

9-    تداخل در درمان ارتودنسی و قرار دادن ایمپلنت

موارد عدم تجویز خارج کردن دندان های نهفته:

1-    محدوده سنی

سن بالا  که استخوان بسیار سخت شده و انعطاف پذیر نیست و سن پایین که پیشگویی دقیق نهفته بودن دندان عقل ممکن نیست.

2-    شرایط سیستمیک

اگر عملکرد تنفسی  یا قلبی عروقی بیمار یا دفاع میزبان در مقابله با عفونت با اختلال رو به رو باشد و یا اگر بیمار دارای مشکلات انعقادی باشد.

3-    آسیب احتمالی زیاد به ساختمان های مجاور

در صورت احتمال بالای آسیب به اعصاب و یا روکش های مجاور ناحیه

نکته:وقتی دندان عقل به طور کامل روییده و در ارتباط درست با دندان مقابل است، در جویدن نقش دارد و نیازی به خارج کردن آن نیست.

نکته:

اگردرزمان مناسب دندان نیش شیری فک بالانیفتد،یادندان شیری مجاورآن به دلیل پوسیدگی زودتراززمان طبیعی بیفتد،سیر رویش دندان‌های نیش دایمی ممکن است تغییرکندوبه طرف سقف دهان حرکت کندودرکام نهفته شود.

اینموارد،درمان‌های مشکل‌تروطولانی‌ترینیازخواهدداشت. حالاگرکودک درزمان مناسب تحت مشاوره قراربگیردو ‌ترمیم شیری‌هایاخارج کردن به موقع آنهاتجویزشود،بسیاریازاینگونه مشکلات روی نخواهدداد. رشدوتکامل دندان دایمی درکودکی درداخل استخوان فک روی می‌دهد. بنابراین عوامل تغذیه‌ایی دردوران کودکی همان‌طورکه بررشدعمومی بدن اثردارد،بررشدوتکامل دندانی نیزاثرمی‌گذارد. بنابر این بهتر است کودکان تحت نطر دندانپزشک باشند تا اقدامات درمانی و پیشگیری مناسب در زمان درست انجام شود و از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری شود.

این دندان‌هامعمولادرکام ویادرزیرلپ نهفته هستنددراین مرحله دندانپزشک سراین دندان رادردهان بازمی‌‌کندودر مرحله بعد به این دندان سیم‌هاوبراکت‌هایارتودنسی بسته می‌‌شوندتابااستفاده ازنیروهای ارتودنسی دندان بیرون کشیده شده ودرقوس دندان‌هاقراربگیرد.